ΚΥΡΙΑΚΗ Δ΄ ΝΗΣΤΕΙΩΝ

Η προσευχή κατ’ εξοχήν υπόθεση ελευθερίας

          Η Μεγάλη Τεσσαρακοστή είναι κατ’ εξοχήν περίοδος πνευματικού αγώνα. Η ζωή του πιστού μέσα σ’ αυτόν τον κόσμο του κακού, της φθοράς και  της ασθένειας είναι ένας συνεχής αγώνας. Αυτό ακριβώς μας υπενθυμίζει η περίοδος της Μ. Τεσσαρακοστής. 

          Η ευαγγελική διήγηση που διαβάστηκε σήμερα στην  Εκκλησία, αναφέρεται στη θεραπεία ενός δαιμονισμένου παιδιού, εξυπηρετεί αυτόν ακριβώς τον σκοπόν. Μας υπενθυμίζει  τον αγωνιστικό χαρακτήρα  αυτής της περιόδου. Η Εκκλησία μας καλεί να εντείνουμε τον πνευματικό  μας αγώνα για να γίνουμε μέτοχοι του σταυρού και της αναστάσεως του Κυρίου.

          Σίγουρα η νηστεία είναι το κυρίαρχο στοιχείο προετοιμασίας. Σήμερα όμως μας προτείνεται κι ένα ακόμη μέσον: η προσευχή και η πίστη.

          Ο πατέρας του σημερινού ευαγγελίου πίστευε και για τη θεραπεία του παιδιού του και για τη δική του απιστία. Ο Θεός δεν θα ζητήσει από εμάς να βγάλουμε δαιμόνια, αλλά τα σωματικά πάθη και τους κακούς διαλογισμούς  της καρδιάς. Και την νίκη του κακού αυτού ο Χριστός τη συσχετίζει με την υπερνίκηση του πονηρού με την πίστη αφ’ ενός και την προσευχή και την νηστεία αφ’ ετέρου.

          Για να δούμε τι ρόλο παίζει η προσευχή στην νίκη κατά του κακού.

          Πολλοί θεωρούν την προσευχή ως περιττή ή και ανάρμοστη για τον σύγχρονο άνθρωπο. Τι μπορεί αλήθεια να προσφέρει η προσευχή; Ή πως μπορεί κανείς να νοιώθει αξιοπρεπής, όταν καταφεύγει στην προσευχή;

          Ουσιαστικά τα ερωτήματα αυτά πρέπει ν’ αντιστραφούν. Πως μπορεί ο άνθρωπος να ζει χωρίς προσευχή; Ή πως μπορεί να αισθάνεται πληρότητα  και ελευθερία, αν δεν τρέφεται και δεν αναζωογονείται από αυτήν;

          Τελικά η προσευχή αποτελεί ουσιώδες αίτημα της ανθρώπινης υπάρξεως.

          Αν η πίστη είναι η νοοτροπία να νικάει τον κόσμο και να τον μεταμορφώνει, σαν όπλο της πίστεως παρουσιάζεται η προσευχή  και η νηστεία. Τα όπλα αυτά είναι τόσο ταιριαστά για την περίοδο του πνευματικού αγώνα της Μ. Τεσσαρακοστής. Όταν οι μαθητές ρώτησαν τον Χριστό γιατί δεν μπορούσαν να θεραπεύσουν τον δαιμονισμένο παιδί, απάντησε : “τούτο το γένος εν ουδενί δύναται εξελθείν ει μη εν προσευχή και νηστεία”. Αυτά τα δύο στην Παλαιά Διαθήκη σημαίνουν μετάνοια. Όταν οι προφήτες καλούν το λαό να μετανοήσουν, τους προτρέπουν στην προσευχή και την νηστεία.

          Γιατί προσευχή; Τι είναι η προσευχή;

          Προσευχή είναι η αναφορά του ανθρώπου προς τον Θεό, η κοινωνία και η ένωση μαζί Του. Η προσευχή δεν αποτελεί μια μαγική πράξη, αλλά είναι υπόθεση ελευθερίας. Η μαγική πράξη γίνεται για να ικανοποιήσει το ανθρώπινο θέλημα, άσχετα αν αυτό συμφωνεί με το θέλημα του Θεού. Η προσευχή γίνεται με την ελεύθερη αυτοεγκατάλειψη του ανθρώπου στο θέλημα του Θεού. Όταν η προσευχή γίνεται με την προϋπόθεση αυτή, αλλά  αποβλέπει στην πραγματοποίηση του θελήματος του ανθρώπου, εκλαμβάνεται ως μαγική πράξη.

          Για να προσεγγίσει ο άνθρωπος τον Θεό πρέπει να παραμερίσει κάθε κοσμική φροντίδα, ν’ αποσπάσει τον νου του από τα δημιουργήματα και να την στρέψει προς τον Δημιουργό. Και για να το κατορθώσει αυτό απαιτείται  να ενεργοποιήσει εκείνη την ενέργεια του νου που λέγεται προσευχή. Όταν ο νους προσηλωθεί στο Θεό, ενώνεται με την καρδιά και ενοποιεί ολόκληρο τον άνθρωπο.

          Βέβαια ακούγοντας ο σύγχρονος χειραφετημένος άνθρωπος τέτοιες συστάσεις ίσως γελάει. Καταλαβαίνει ότι παρά τις τόσες πρόοδοι που έχει κάνει η επιστήμη και η τεχνική, το κακό έχει πλεονάσει. Δείτε τι γίνεται την σήμερον ημέρα! Μερικές φορές  αισθάνεται τόσο τη δύναμη του, που τρομοκρατείται από την ιδέα, ότι μπορεί να μας αφανίσει. Καταλαβαίνει  επίσης  μερικές φορές ο σύγχρονος άνθρωπος και την ανάγκη να πιστέψει. Αλλά αυτή την έννοια της προσευχής στον αγώνα και την πάλη κατά του πονηρού δεν την πολυκαταλαβαίνει. Και ο λόγος είναι απλός. Ο σημερινός άνθρωπος είναι εγωιστής και ιδιοτελής στις επιδιώξεις του. Ό, τι κάνει το κάνει για την προσωπική του ευτυχία και την ικανοποίηση του. Για την πλειοψηφία των ανθρώπων αυτός είναι ο σκοπός τη ζωής.

          Οπότε για να νικήσει στην πάλη κατά των πονηρών δυνάμεων, πρέπει να αντλήσει δύναμη όχι από το “εγώ” του ανθρώπου, αλλά από κάπου αλλού πρέπει να αντλήσει πίστη και δύναμη. Και στην προκειμένη περίπτωση η προσευχή μας συνδέει με την πηγή εκείνη της δυνάμεως που καθαρίζει το “εγώ” μας, το υποτάσσει και το οδηγεί στη δημιουργία μιας νέας ζωής. Είναι τόσες οι επιρροές πάνω στον άνθρωπο, που αν δεν συνδεθεί δια της προσευχής  σε μια συνεχή επαφή με την δύναμη του Θεού, δεν μπορεί να διεξαγάγει νικηφόρο  πόλεμο κατά του κακού.

          Ποιο μπορεί να είναι το περιεχόμενο της προσευχής μας;

          Πολλοί περιορίζουν την προσευχή στο πλαίσιο  της αιτήσεως ή της συναλλαγής με τον Θεό. Αυτό είναι μεγάλο λάθος. Εξ άλλου η προσευχή δεν είναι μόνον μέσον αιτήσεως, αλλά και μέσον περιγραφής της αθλιότητας που αισθάνεται ο άνθρωπος μέσα του, τις αδυναμίες, του φόβου, της αμφιβολίας, της απόγνωσης. Τέλος η προσευχή είναι μέσον ευχαριστίας και δοξολογίας. Με την ευχαριστία ο πιστός εκφράζει την ευγνωμοσύνη του στον Θεό.

          Ταυτόχρονα όμως η προσευχή παρακινεί το Θεό για μεγαλύτερες δωρεές. Αλλά και ιδιαίτερες δωρεές μπορεί να ζητήσει και ο άνθρωπος με την προσευχή. Ας μην λησμονούμε όμως ότι ο Θεός δεν είναι μέσον για την ικανοποίηση τω επιθυμιών του ανθρώπου. Ο άνθρωπος δεν είναι σε θέση να γνωρίζει πάντοτε το αληθινό συμφέρον του. Ούτε μπορεί να  είναι βέβαιος, ότι θα ωφεληθεί πραγματικά αν ικανοποιηθεί κάποιο αίτημά του. Γι’ αυτό πρέπει να  αφήνει πάντοτε την τελική κρίση του Θεού και να δέχεται με υπομονή το θέλημά Του. Όταν ο πιστός παραδίδεται στο  θέλημα του Θεού, τελειοποιείται και ωριμάζει πνευματικά. Όταν όμως επιμένει στο δικό του θέλημα, ταλαιπωρείται και καταστρέφεται.

          Ακόμη ο χριστιανός δεν προσεύχεται μόνον γι τον εαυτό του, αλλά και για τους συνανθρώπους του, ζώντας και κεκοιμημένους. Το λάθος που συνήθως γίνεται στην “κατ’ ιδίαν” προσευχή είναι ότι ο πιστός περιορίζεται στον εαυτό του και αγνοεί τους άλλους. Το ίδιο μπορεί να συμβαίνει και στην προσευχή ου πραγματοποιείται στην Εκκλησία. Αλλά μια τέτοια προσευχή δεν είναι χριστιανική.

          Η Εκκλησία είναι οίκος του Θεού και πιστοί αποτελούν μία οικογένεια με πατέρα τον Θεό. Όποιος δεν αισθάνεται έτσι, δεν βλέπει την Εκκλησία σαν σπίτι του ούτε τους άλλους ως αδελφούς και τον Θεό ως κοινό Πατέρα. Η κατάσταση αυτή που χαρακτηρίζει την ατομοκεντρική εποχή μας, είναι καταστρεπτικό για τη ζωή των παιδιών της Εκκλησίας. Διότι η χριστιανική προσευχή νοείται μόνον ως προσευχή των παιδιών του Θεού, που ανήκουν στο ενιαίο σώμα της Εκκλησίας.

          Η σημερινή ευαγγελική περικοπή στηρίζει το αγωνιστικό μας έργο κατά των πονηρών δυνάμεων που υπονομεύουν τον πνευματικό μας αγώνα με κάθε τρόπο και  μέσον, κυρίως με την προσευχή, την πίστη και τη νηστεία, με την δύναμη της αγάπης του Θεού.

          Στο τέρμα της Μεγάλης Τεσσαρακοστής  είναι η Ανάσταση του Κυρίου. Στο τέρμα του αγώνα του χριστιανού είναι η ανάσταση και η μεταμόρφωση του κόσμου σε Βασιλεία του Θεού.

          π. γ. στ.