Αποσπάσματα από το βιβλίο του
Θεόδωρου Ι. Ρηγινιώτη Επιστολή προς τον
σκεπτόμενο άθεο.
...Αν λοιπόν η δύση είχε
παραμείνει σε επαφή με τους βίους και τα συγγράμματα των Πατέρων του αρχαίου
χριστιανισμού, η ευρωπαϊκή ιστορία σίγουρα θα είχε λάβει άλλη τροπή, και μαζί
της η παγκόσμια ιστορία, που επηρεάζεται καταλυτικά από την ευρωπαϊκή. Ελάχιστα
δείγματα νομίζω πως είναι αρκετά:
«Απόκτησα, λέει, δούλους και
υπηρέτριες... Βλέπεις το μέγεθος της αλαζονείας; Ο λόγος αυτός αποτελεί
ανταρσία κατά του Θεού... αφού νομίζει τον εαυτό του κύριο ανδρών και γυναικών,
αν μη τι άλλο, ξεπερνά σε υπερηφάνεια την ανθρώπινη φύση [...] Καταδικάζεις σε
δουλεία τον άνθρωπο, που η φύση του είναι ελεύθερη και αυτεξούσια και ορθώνεις
δικό σου νόμο απέναντι στο νόμο του Θεού ανατρέποντας το νόμο του που διέπει τη
ζωή των ανθρώπων. Αυτόν που πλάστηκε γι’ αυτό ακριβώς, για να είναι κύριος της
γης, και που ορίστηκε από τον Πλάστη του να άρχει, αυτόν τον υποτάσσεις στο
ζυγό της δουλείας που αντιβαίνει και αντιμάχεται τη θεία διαταγή.
[...] Απόκτησα δούλους και
υπηρέτριες... Με ποια τιμή, πες μας. Τι βρήκες αντάξιό τους στη φύση; [...]
Κάποιοι γέννησαν εκείνους κι εσένα, κοινή η ζωή σας, ισχύουν εξίσου τα πάθη της
ψυχής και του σώματος, οδύνη και ευθυμία, χαρά κι αδημονία, λύπη και ηδονή,
θυμός και φόβος, νόσος και θάνατος. Διαφέρει καθόλου σ' αυτά ο κύριος από το
δούλο; Δεν ανασαίνουν τον ίδιο αέρα; Δεν βλέπουν όμοια τον ήλιο;... Ίδια σκόνη
δε θα γίνουν και οι δύο μετά το θάνατο;... Αφού σε όλα είσαι ίσος με τους
άλλους, πες μου πού πλεονεκτείς ώστε, ενώ είσαι άνθρωπος, να θεωρείς τον εαυτό
σου κύριο ανθρώπου;» (άγιος Γρηγόριος Νύσσης, Εξήγησις ακριβής εις τον
Εκκλησιαστήν, Ομιλία Δ΄, P.G. 44, 664C.
664D. 665A. 665D-668A).
*****
... Έτσι, βλέπουμε τους μεγάλους
αγίους και Πατέρες της Εκκλησίας (αλλά και επιστήμονες) Βασίλειο το Μέγα και
Γρηγόριο Νύσσης να επισημαίνουν ήδη τον 4ο αι. μ.Χ. ότι οι ανθρωπομορφισμοί της
Αγίας Γραφής δεν πρέπει να εκλαμβάνονται κυριολεκτικά. Ο μέγας Βασίλειος, στην Εξαήμερον,
διευκρινίζει ότι ο Θεός μιλάει όχι σαν και μας, γιατί δεν έχει στόμα ούτε
γλώσσα, αλλά νοερά· αρκεί η εν τω θελήματι ροπή, για να τεθεί
σε κίνηση ο μηχανισμός που δημιουργεί το κάθε πράγμα: «Όταν
δε φωνήν επί Θεού και ρήμα και πρόσταγμα λέγωμεν, ου διά φωνητικών οργάνων
εκπεμπόμενον ψόφον, ουδέ αέρα διά γλώσσης τυπούμενον, τον θείον λόγον νοούμεν,
αλλά την εν τω θελήματι ροπήν διά το τοις διδασκομένοις ευσύνοπτον ηγούμεθα εν
είδει προστάγματος σχηματίζεσθαι» (Μεγάλου Βασιλείου, Εξαήμερος,
ομιλία Β΄ 7).
Κι ο αδελφός του, ο άγιος
Γρηγόριος Νύσσης, στα σχόλιά του στο στίχο Ποιήσωμεν άνθρωπον… κ.τ.λ.,
διευκρινίζει διεξοδικά πως ο Θεός δεν έχει μάτια, αφτιά, κεφαλή, χέρια, πόδια
και τέτοια – κι όταν η Βίβλος λέει πως ο Θεός κάθεται ή περπατάει κ.τ.λ.,
αλληγορίζει. Ο Θεός είναι ασχημάτιστος, απλούς, αμεγέθης, άποσος· μη
φαντασθής μορφήν περί αυτόν…· σχήμα μη νοήσης· από
δυνάμεως ο Θεός νοείται. Στα σχόλιά του στην Εξαήμερον του
αδερφού του ο Γρηγόριος Νύσσης γράφει ότι ο Θεός έθεσε τας αφορμάς και
τας αιτίας και τας δυνάμεις των όντων και ο καθοριστικός ρόλος που
αποδίδεται από τη Γένεση στο λόγο Tου έχει σκοπό να καταδείξει
ότι τα πάντα γίνονται βάσει λογικής και τίποτα δεν είναι παράλογο ή
μυθικό: ότι πάντα λόγω γίνονται και άλογον ουδέν.
"Ν": Προσθέτουμε ότι ο
άγιος Γρηγόριος Νύσσης, στην ομιλία του "Εἰς τὰ τῆς Γραφῆς ρήματα·
Ποιήσωμεν ἄνθρωπον κατ’ εἰκόνα ἡμετέραν καὶ ὁμοίωσιν, Λόγοι Α΄ και Β΄"
(P.G. 44, 257-297), προσφέρει μια εκπληκτική ερμηνεία της ευλογίας του Θεού
στους πρωτοπλάστους κατά το Γένεσις 1, 28 "αυξάνεσθε και πληθύνεσθε και
πληρώσατε την γην και κατακυριεύσατε αυτής και άρχετε των ιχθύων της θαλάσσης
και των πετεινών του ουρανού και πάντων των κτηνών και πάσης της γης και πάντων
των ερπετών των ερπόντων επί της γης".
Γράφει ότι ο Θεός δεν εννοεί
πρωτίστως να κυριαρχήσει ο άνθρωπος πάνω στα άλλα πλάσματα της γης (παρότι, τονίζει,
με τη δύναμη του νου του γίνεται το ισχυρότερο πλάσμα στη γη και κυριαρχεί
όντως πάνω στα άλλα), αλλά εννοεί να κυριαρχήσουμε στα ζωώδη τμήματα του εαυτού
μας, στα ζώα, τα ερπετά, τα πουλιά κ.τ.λ. που "έχουμε μέσα μας", ώστε
να γίνουμε πραγματικά άνθρωποι.
Και φέρνει ως παράδειγμα αυτού
που λέει διάφορες φράσεις, που χρησιμοποιούνταν και στην εποχή του (όπως έχουμε
κι εμείς αντίστοιχες) και παρομοίαζαν τη συμπεριφορά κάποιων ανθρώπων με
συμπεριφορά ζώων - όπως εμείς λέμε π.χ. ότι κάποιος είναι πονηρός σαν αλεπού,
ύπουλος σαν φίδι κ.τ.λ. Αυτά είναι τα ζώα, τα πουλιά κ.τ.λ., στα οποία πρέπει
να κυριαρχήσουμε, τονίζει.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου