Το κτίσιμο και το αρμολόγημα των αρετών της ψυχής

του ενορίτου μας Νικολάου Βοϊνέσκου

Του Αββά Αββά Δωροθέου για το κτίσιμο και το αρμολόγημα των αρετών της ψυχής

α'

Ο αββάς Δωρόθεος (6^ος αιώνας μ.Χ.) στα θαυμάσια ασκητικά έργα του μιλώντας για το κτίσιμο των αρετών λέει πολλά διδακτικά, πρακτικά και αξιοπρόσεκτα λόγια. Ας τα διαβάσουμε και ας τα μελετήσουμε με πίστη, προσοχή, ταπείνωση και υπακοή.

Η Αγία Γραφή λέει ότι εκείνες οι μαίες που χάριζαν τη ζωή στα αρσενικά παιδιά των Ισραηλιτών, επειδή είχαν φόβο Θεού έκτισαν για τους εαυτούς τους σπίτια (Εξ.1,21). Άραγε μιλάει για ορατά κτίσματα; Και ποια σημασία έχει το ότι κτίστηκαν αυτά τα σπίτια από το φόβο του Θεού; Γιατί βέβαια εμείς διδασκόμαστε και τα σπίτια που έχουμε να τα εγκαταλείπουμε, αν χρειαστεί για να κερδίσουμε το φόβο του Θεού (Ματθ.19,29). Ώστε λοιπόν δεν μιλάει για ορατό σπίτι, αλλά για το οικοδόμημα της ψυχής, που το κτίζει κανείς για τον εαυτό του, τηρώντας τις εντολές του Θεού. Μ’ αυτό μας διδάσκει η Αγία Γραφή, ότι ο φόβος του Θεού προετοιμάζει την ψυχή να  τηρεί τις εντολές και με την τήρηση των εντολών κτίζεται και το οικοδόμημα της ψυχής. Ας φροντίσουμε και εμείς τους εαυτούς μας, αδελφοί μου, ας φοβηθούμε και εμείς το Θεό και ας κτίσουμε για τους εαυτούς μας σπίτια, για να στεγαστούμε σ’ αυτά, όταν έρθει ο χειμώνας, οι βροχές, οι αστραπές, οι βροντές. Γιατί βρίσκεται σε πολύ μεγάλη δυσκολία, όποιος δεν έχει το χειμώνα σπίτι.

Πώς όμως κτίζεται το οικοδόμημα της ψυχής; Από το κτίσιμο του ορατού σπιτιού μπορούμε να διδαχθούμε πώς ακριβώς έχει το πράγμα. Γιατί αυτός που θέλει να κτίσει ένα υλικό σπίτι, πρέπει να το σιγουρέψει απ’ όλες τις μεριές και να υψώσει την οικοδομή ταυτόχρονα και από τις τέσσερις πλευρές και όχι τον ένα τοίχο να φροντίζει και τους άλλους να τους παραμελεί –γιατί έτσι δεν κερδίζει τίποτα, μόνο κάνει άδικο κόπο και έξοδα. Το ίδιο συμβαίνει και με την ψυχή. Πρέπει ο άνθρωπος να μην αμελεί κανένα μέρος από το οικοδόμημά του, αλλά να το υψώνει συμμετρικά. Αυτό ακριβώς σημαίνει εκείνο που λέει ο αββάς Ιωάννης: «Θέλω ο άνθρωπος να κατορθώνει λίγο από κάθε αρετή κα να μην κάνει όπως μερικοί, που αγωνίζονται για μία μόνο αρετή και επιμένουν σ΄ αυτή και γι’ αυτή μόνον εργάζονται, παραμελώντας τις υπόλοιπες». Γιατί αυτοί ίσως να έχουν και κάποια προτίμηση σ’ αυτή την αρετή και γι’ αυτό δεν ενοχλούνται από το πάθος που της εναντιώνεται. Έτσι τους ξεγελάνε και τους βαραίνουν τ’ άλλα πάθη, και δεν τους ενδιαφέρει, αλλά έχουν την εντύπωση ότι κάνουν και μεγάλο κατόρθωμα. Αυτοί μοιάζουν μ’ εκείνον που κτίζει έναν τοίχο και τον υψώνει όσο μπορεί, συγκεντρώνοντας όλη του την προσοχή στο ύψος του και έχοντας την εντύπωση ότι κατόρθωσε κάτι μεγάλο. Δεν καταλαβαίνει όμως ότι αν έρθει δυνατός άνεμος θα τον γκρεμίσει, γιατί στέκεται μόνος του, χωρίς να έχει σύνδεσμο με τους άλλους τοίχους. Ούτε σκεπή δεν μπορεί να φτιάξει για τον εαυτόν του, με ένα μόνο τοίχο, επειδή είναι εκτεθειμένος απ΄ όλες τις πλευρές και να την σιγουρέψει από κάθε κίνδυνο.

Και σας λέω πως: Πρώτα-πρώτα πρέπει να ρίξει το θεμέλιο που είναι η πίστη- γιατί «χωρίς την πίστη», όπως λέει ο Απόστολος, «είναι αδύνατον να ευαρεστήσει κανείς στο Θεό» (Εβρ.11,6) – και έτσι πάνω σ’ αυτό το θεμέλιο, να κτίζει συμμετρικά την οικοδομή. Του δόθηκε μια ευκαιρία να κάνει υπακοή; Πρέπει να βάλει ένα λιθάρι υπακοής. Συνέβηκε να οργισθεί κάποιος αδελφός μαζί του; Πρέπει να βάλει ένα λιθάρι μακροθυμίας. Του δόθηκε μια ευκαιρία για εγκράτεια; Πρέπει να βάλει ένα λιθάρι εγκράτειας. Έτσι σε κάθε ευκαιρία που συναντάει για να ασκήσει μια αρετή, πρέπει να βάζει ένα λιθάρι στην οικοδομή και έτσι ολόγυρα να την υψώνει μ’ ένα λιθάρι συμπάθειας, ένα λιθάρι εκκοπής θελήματος, ένα λιθάρι πραότητας και με τα παρόμοια. Πάνω απ’ όλα όμως πρέπει να καλλιεργεί την αρετή της υπομονής και της ανδρείας. Γιατί αυτές είναι οι γωνίες και μ’ αυτές στερεώνεται η οικοδομή και ενώνονται οι τοίχοι μεταξύ τους, χωρίς να γέρνουν και να κάνουν ενδιάμεσα ρωγμές. Χωρίς αυτές δεν έχει κανείς τη δύναμη να ολοκληρώσει καμιά απολύτως αρετή. Γιατί αν δεν έχει κανείς ανδρεία στην ψυχή, ούτε υπομένει. Και χωρίς υπομονή δεν μπορεί κανείς να κατορθώσει τίποτα. Γι’ αυτό και ο Κύριος είπε: «Με την υπομονή σας θα κερδίσετε τις ψυχές σας» (Λουκ.21,19).