Ο ταπεινός μοναχός

Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός 

γ'

        Οι κοιλάδες παράγουν το σιτάρι με αφθονία… Κοιλάδα τέτοια είναι η ταπεινή ψυχή που την περιτριγυρίζουν τα όρη των αρετών και δεν υπερηφανεύεται ποτέ ούτε μετακινείται από την ταπείνωση». Τα λόγια αυτά, ειπωμένα απ’ τον άγιο Ιωάννη της Κλίμακος, βρήκαν άριστη εφαρμογή στο πρόσωπο του αγίου μας, του απλού και ταπεινού ιερομονάχου Κοσμά. Δεν περιπλανήθηκε άπρακτος, όπως φαίνεται, σε δρόμους αμφίβολης πνευματικής ζωής. Στην πνευματική του πεζοπορία ακολούθησε τη μακαρία και σύντομη οδό της ταπεινοφροσύνης. Σημάδεψε έτσι και βρήκε γρήγορα, σταθερά και σίγουρα τον στόχο του: «Όποιος νυμφεύτηκε την ταπείνωση, λέγει και πάλι ο άγιος Ιωάννης, έγινε ήπιος, προσηνής, ευκατάνυκτος, εύσπλαχνος, γαλήνιος, άγρυπνος, άοκνος…» .

          Ποιος όμως δεν θα αναγνωρίσει τα χαρακτηριστικά αυτά σ’ αυτόν τον αληθινό άνθρωπο του Θεού, στον αφανή καλόγηρο, που όμως έφθανε μια ματιά του και επαφή  με τον κόσμο για να του δώσουν τον τίτλο του αγίου; Μια ηπειρώτικη χειρόγραφη σημείωση γράφει: «…ήρθε ένας άγιος και δίδαχνε τον κόσμο και δεν ηξεύρομεν πόθεν ήτον». Και η διδαχή του, γράφει ο μαθητής και βιογράφος του, «ήτον γαλήνιος και ησύχιος, οπού εφαίνετο καθολικά να είναι γεμάτη από την χάριν του ιλαρού και ησύχου Αγίου Πνεύματος». Πώς είναι δυνατόν όμως να εγκατασταθούν  και να ανθίσουν τέτοια χαρίσματα στην ψυχή, που δεν έγινε πρώτα με την ταπείνωση κοιλάδα εύφορη περιτριγυρισμένη από τα όρη των αρετών;

          Τα χρόνια λοιπόν που έμεινε στο Άγιον Όρος ο Κοσμάς δεν ήταν άκαρπα. «Εκάθησα εις το Άγιον  Όρος χρόνους δέκα επτά και έκλαιον δια τας αμαρτίας μου», λέγει ο ίδιος σ’ ένα κήρυγμά του. Το νωχελικό περιβάλλον του μοναστηριού, όπως το χαρακτήρισαν πολλοί μελετηταί του αγίου, δεν ήταν καθόλου νωχελικό για τον ίδιο. Στα χρόνια αυτά κάτω απ’ το καλογερικό ράσο, μακριά απ’ τα μάτια των συνασκητών του, γινόταν η πνευματική διεργασία που τον έμπασε στα βαθύτερα μυστικά του Πνεύματος.

Ήταν η περίοδος της καθάρσεως, του πολέμου των παθών, της αποκτήσεως των θείων δωρεών. Η μετάνοια τον κρατούσε εγρήγορο και ευαίσθητο στα μηνύματα της χάριτος. Το κατά Θεόν πένθος για τις αμαρτίες του ήταν χτυπήματα στην πόλη του ουρανού. Και το άνοιγμα της πόλης έγινε με την ταπείνωση. Ο εσωτερικός κόσμος του Κοσμά κοσμήθηκε. Η ψυχή του διευρύνθηκε με νέους ορίζοντες. Το είναι του βάθυνε και άρχισε πλέον στα άδυτα του Θεού, στα άγια των αγίων του Πνεύματος, εκεί όπου κλείνουν ερμητικά για την ανθρώπινη σοφία οι πόρτες. Ο Κοσμάς βάδιζε πλέον στην οδό των Πατέρων. Πήρε το δρόμο της αγιότητος.

π. Γ.