Η ερημιά του ζώου

 

Βέβαια και ο άνθρωπος έχει τη μοναξιά του, ωστόσο συντροφεύει με τους ανθρώπους της οικογένειάς του, της ομάδας του, του  έθνους του. Και τη μεταφυσική του μοναξιά την καλύπτει με την συντροφιά του Θεού. Αλλά το ζώο; Το ζώο είναι παντέρημο. Κλεισμένο μέσα στην ασυνεννοησία του, μέσα στον αυστηρό του βιολογικό κύκλο, παραμένει τέλεια ασυντρόφευτο και απαρηγόρητο.

 Το σκέφτομαι πολλές φορές, κουκουβισμένο στη φωλιά του, χωρίς να νοιαστεί κανείς γι’ αυτό αν  έφαγε, αν δίψασε, αν έγιανε η πληγή του, αν υποχώρησε ο πυρετός. Το περιβάλλον του, φυσικό και ανθρώπινο, είναι κλοιός πολεμίων. Όλες εκείνες οι περιπαθείς αποστροφές του ψαλμωδού, ταιριάζουν περισσότερο από κάθε άλλο πλάσμα, για το ζώο του δρυμού.

                   «Πλεονάκις επολέμησάν με εκ νεότητός μου

                   Περιεχύθη μοι ύδωρ έως ψυχής  μου

                   Άβυσσος εκύκλωσέ με εσχάτη

                   έδυ η κεφαλή μου εις σχισμάς ορέων».

                   «Ότι ήκουσα ψόγον πολλών παροικούντων κυκλόθεν του λαβείν την ψυχήν μου εβουλεύσαντο».

                   «Και κατ’ εμού ηυφράνθησαν και συνήχθησαν επ’ εμέ μάστιγες».

Τα όπλα στους πολίτες απαγορεύονται, εκτός από αυτά που προορίζονται εναντίον των ζώων. Χιλιάδες οπλοφόροι ξεκινούν κάθε γιορτή «του λαβείν την ψυχήν» των ζώων του δρυμού, για να στρώσουν το εορταστικό τους τραπέζι με τις σάρκες τους και να ευφρανθούν. Οι πρωτόγονοι κυνηγοί που εσκότωναν τα ζώα για να  συντηρηθούν, ικέτευαν τα πνεύματά τους να μην είναι εκδικητικά εναντίον τους, διότι δεν είχαν άλλο μέσο να συντηρηθούν. Οι σύγχρονοι όμως κυνηγοί, που εξαπολύουν φρικτό θάνατο κατά των ανυπεράσπιστων ζώων για το κέφι τους ή για «αθλοπαιδία», δεν νιώθουν καμιά τύψη, ώστε να επιζητήσουν την εύνοια των θυμάτων τους. Και ο σκοτωμός συνεχίζεται απαραμείωτος, έστω κι αν τα ζώα που απόμειναν ολίγα και μόνα μέσα στο ρημαγμένο από την τεχνολογία φυσικό τοπίο. Ένα-ένα τα είδη εξαφανίζονται. Σε λίγο θα τα βλέπουμε μόνο σκλαβωμένα στους ζωολογικούς κήπους  ή βαλσαμωμένα στα μουσεία της «φυσικής ιστορίας.

          Τα ζώα δεν καταλαβαίνουν την ομιλία μας. Καταλαβαίνουν όμως την αγάπη μας. Και την ανταποδίδουν πλούσια. Καθώς είναι πιο κοντά από μας στου ρυθμούς της φύσεως, έχουν να μας διδάξουν πολλά. Τόσα πολλά που θα μπορούσαν να οριοθετήσουν ένα νέο πολιτισμό, όχι μόνο πνευματικό, αλλά και ηθικό. Διότι περίσσευσε ο βαρβαρισμός του ανθρώπου. Τουλάχιστον ας το αντιληφθούμε τούτη την τελευταία στιγμή. Τώρα που η περιβόητη «κατάκτηση της φύσεως» μας έφτασε στα όρια της φύσεως, και στρέφεται εναντίον μας ως ακατοίκητο φυσικό περιβάλλον. Θα έπρεπε αυτή η τακτική να απειλήσει τα ίδια τα φυσικά μας θεμέλια, για να αντιληφθούμε πως από καιρό είμαστε αθεμελίωτοι και ηθικώς; Διότι ποιος ηθικός κώδικας επιτρέπει τη δολοφονία του αθώου, του ανυπεράσπιστου, αυτό που τη στιγμή που σε κοιτά με εμπιστοσύνη του εξαπολύεις θάνατο;

          Τα ζώα θα μπορούσαν να μας μάθουν πολλά με τη συμπεριφορά τους, αν είμασταν επιδεκτικοί μαθήσεως. Αλλά μας μαθαίνουν ακόμη περισσότερα με την κατάστασή τους, με το ότι τελούν στην κατάσταση του ζώου. Τη λέξη «ζώο» την εκστομίζουμε περιφρονητικά. Τη στιγμή που θα την εκστομίσουμε επαινετικά, θα αρχίσουμε να λογιζόμαστε πολιτισμένοι. Διότι μέχρι τότε τα ζώα θα είναι περισσότερο πολιτισμένα από εμάς. Η ιστορία των ζώων δεν έχει να μνημονεύσει ούτε στρατόπεδα συγκεντρώσεως ούτε αστυνομοκρατίας ούτε κρεματόρια.

          Αν οι ουρανοί και οι αστερισμοί και τα θαυμάσια της κτίσεως μας εξάπτουν το πνεύμα προς τα έσχατα, πολύ περισσότερο πρέπει να οδηγούν το πνεύμα μας προς τα έσχατα το «συστήματα» του ζωικού βασιλείου. Υπάρχει ένα χάσμα ανάμεσα στο ζώο και στον  άνθρωπο . Είναι η αυτοσυνειδησία. Και πολλοί φιλόσοφοι θεωρούν τα χάσμα αγεφύρωτο. Έστω. Οι γέφυρες όμως είναι πολλές και ευρύχωρες στις βιολογικές λειτουργίες. Και υπάρχουν λειτουργίες στα ζώα, που ο άνθρωπος είναι αδύνατο  να αντιληφθεί, όπως λ. χ. η ικανότητα τους προσανατολισμού.

          Αλλά πέρα από όλα τα φυσικά, είναι η κοινή τους μοίρα, που μας καθιστά μεταφυσικούς, τόσο εμάς όσο και τα ζώα. Είμαστε βλαστοί από την ίδια σκοτεινή ρίζα της υπάρξεως, υποκείμενα στη γένεση και στη φθορά. Και που στο μεταξύ είμαστε κοινοί φορείς της θερμή ανάσας της ζωής: Το δέμα της σάρκας, του χώματος που κάποιος του φύσηξε την πνοή της ζωής, που αίρει τη χαρά της ζωής και τον σταυρό του πνεύματος.

          Η ομιλία του ανθρώπου περικαλύπτει εν τέλει την κατάστασή του και την καθιστά αδιαφανή με το νέφος της. Η σιωπή του ζώου αποκαλύπτει την κατάστασή του με ενάργεια μεσημεριού και την καθιστά διαφανή. Διότι υπογραμμίζει εξαρχής την συμπαγή ερημιά του. Που είναι η ερημιά αυτής τούτης της υπάρξεως.

          ΧΡΗΣΤΟΥ ΜΑΛΕΒΙΤΣΗ, «Ο ΕΓΚΟΠΟΣ ΛΌΓΟΣ»