Δευτέρα 24 Απριλίου 2023

ΓΛΩΣΣΙΚΑ ΤΗΣ ΛΑΤΡΕΙΑΣ «Π ή γ ν υ μ ι»

 

Την Κυριακή της Σταυροπροσκυνήσεως θα βρούμε πολλές φορές στον όρθρο της μεγάλης αυτής εορτής το αρχαίο ρήμα «πήγνυμι» σε διάφορες μορφές, αλλά και σύνθετο («εμπήγνυμι», «προσπήγνυμι»). «Πήγνυμι» λοιπόν σημαίνει στερεώνω, κάνω κάτι να είναι σταθερό, καρφώνω. Παρόμοια σημασία (με μεγαλύτερη έμφαση) έχουν και τα σύνθετα που αναφέρονται (από δε το «εμπήγνυμι» προέρχεται το νεοελληνικό «μπήγω/ μπήζω»).

          Βρίσκουμε λοιπόν στον Όρθρο φράσεις όπως:

          «Μόνον επάγη το ξύλον του Σταυρού σου, τα θεμέλια εσαλεύθησαν του θανάτου Κύριε» («Και μόνο που στήθηκε/στερεώθηκε το ξύλο του Σταυρού σου, Χριστέ, τα θεμέλια σαλεύθηκαν, Κύριε»).

          «Θεοτόκε Παρθένε, ικέτευε τον Υιόν σου τον εκουσίως προσπαγέντα εν Σταυρώ…» («Θεοτόκε Παρθένε, να ικετεύεις τον Υιό σου, ο οποίος εκούσια καρφώθηκε σε Σταυρό….»).

          «Τρεις σταυρούς επήξατο εν Γολγοθά ο Πιλάτος, δύο τοις ληστεύσασι, και ένα του ζωοδότου, ον είδεν ο Άδης και είπε τοις κάτω, Ω λειτουργοί μου και δυνάμεις μου, τις ο εμπήξας ήλον τη καρδία μου;» («Τρεις σταυρούς έστησε στον Γολγοθά ο Πιλάτος: δύο για τους ληστές, και έναν του Ζωοδότη, τον οποίο είδε Άδης   και είπε στους κάτω: Λειτουργοί μου και δυνάμεις μου ποιος είναι εκείνος που έμπηξε καρφί στην καρδιά μου;). Αξιοσημείωτη εδώ είναι η σύνδεση ανάμεσα στα καρφιά του Σταυρού και στο καρφί που μπήχτηκε στην καρδιά Του Άδη.

          «Το ξύλον εν ω, Πάνεσμνε, τας αχράντους παλάμας υπέρ ημών εξέτεινε προσπαγείς ο Υιός σου, νυν ευσεβώς προσκυνούμεν» («Σήμερα προσκυνούμε με ευσέβεια, Πάνσεμνε(Θεοτόκε), το ξύλο πάνω στο οποίο άπλωσε για χάρη μας τις αμόλυντες παλάμες του ο Υιός σου, αφού καρφώθηκε (σ’ αυτό)»).

          «…..προσκυνούντές σε (Σταυρέ), και καρδίας και ψυχάς φωτιζόμεθα σήμερον, θεία χάριτι του εν σοι προσπαγέντος» («….προσκυνώντας  σε, Σταυρέ, φωτιζόμαστε σήμερα στις καρδιές και στις ψυχές, με τη θεία χάρη εκείνου που καρφώθηκε πάνω σου»).

          «Σε νυν μετά φόβου χριστιανοί ασπαζόμεθα  και τον εν σοι      προσπαγέντα Θεόν δοξάζομεν λέγοντες, Κύριε, ο εν αυτώ προσπαγείς, ελέησον ημάς, ως αγαθός και φιλάνθρωπος» («Εσένα (Σταυρέ) με φόβο τώρα οι χριστιανοί ασπαζόμαστε, και δοξάζουμε τον Θεό, ο οποίος καρφώθηκε πάνω σου, λέγοντας. Κύριε εσύ που καρφώθηκες πάνω σ’ αυτόν, ελέησέ μας, καθώς είσαι αγαθός και φιλάνθρωπος»).

          «Σήμερον ο Δεσπότης της Κτίσεως και Κύριος της δόξης τω Σταυρώ προσπήγνυται». («Σήμερα ο Δεσπότης της Κτίσης και Κύριος της δόξας καρφώνεται στον Σταυρό»).

          Και στις Πράξεις των Αποστόλων «τούτον (ενν. Ιησούν τον Ναζωραίον)… δια χειρών ανόμων προσπήξαντες ανείλετε» (αυτόν τον Ιησούν τον Ναζωραίον)…. με παράνομα χέρια φονεύσατε, καρφώνοντάς τον (ενν. σε σταυρό)» ).

          Ανδρέας Μοράτος 

Δεν υπάρχουν σχόλια: