«Νήψις» είναι η διαρκής προσοχή κ’ εγρήγορση, που δεν
αφήνει τους λογισμούς και τα πάθη να πλησιάσουν και να μολύνουν την ψυχή. Είναι
κατά τη φράση του αγίου Ησυχίου του Πρεσβυτέρου, «έμμονος λογισμού έξις και
στάσις αυτού εν πύλη καρδίας, ος τους
ερχομένους λογισμούς κλέπτας, ορά και ακούει τι μεν λέγουσι, τι δε ποιούσιν οι
φόνιοι και τις εστίν η εγγλυφείσα και στηλωθείσα μορφή παρά των δαιμόνων και
πειρωμένη δι’ εαυτής φανταστικώς
απατήσαι τον νουν». Ή καλύτερα, η νήψις είναι μία οδός «εις βασιλείαν άγουσα,
είς τε την εντός ημών και εις την μέλλουσαν».
«Απάθεια» είναι η απαραίτητη προϋπόθεση για τη μυστική
βίωση του αγίου, για την πνευματική τελείωση του μυστικού. Απάθεια είναι να
μένει ο άνθρωπος μακριά απ’ τα πάθη-κατ’ αρχήν. Αλλ’ αυτό, αν δεν είναι
αδύνατο, είναι οπωσδήποτε δυσχερέστατο. Γι’ αυτό οι νηπτικοί χαρακτηρίζουν ως
απάθεια τη δυσκινησία του ανθρώπου προς την κάθε είδους κακία. Το να είναι
κανείς «ακίνητος προς τε το πράγμα και την μετά ταύτα μνήμην αυτού». Σε μια
επιγραμματική διατύπωση, απάθεια «ουχί το μη αισθανθήναι των παθών έστίν», αλλά
το μη δέξασθαι αυτά».
«Διάκρισις» είναι, κατά τον άγιον Κασσιανό, «γεννήτρια και
φύλαξ πασών των αρετών» και κατά τον άγιον Ιωάννην Δαμασκηνό, «βασίλισσα και
αρετή των αρετών». Με την αρετή της διακρίσεως ο νηπτικός έχει την ικανότητα να
γνωρίζει τι θέλει, τι οφείλει να πράξει και πως πρέπει να πράξει. Είναι η
πυξίδα και το πηδάλιο του νηπτικού, που δεν τον βγάζει ποτέ απ’ την κανονική,
τη σωτηριώδη πορεία του, ενώ παράλληλα τον διδάσκει ν’ αποφύγει τόσον την
υπερβολή, όσο και την έλλειψη. … Οι ακρότητες είναι πάντα βλαβερές-και προς το
ένα και προς το άλλο μέρος. Μπορεί κιόλας, ο ίδιος ο σατανάς να ενισχύσει το
ζήλο μας, ώσπου να τον φτάσει σε ακρότητα μιας αρετής, λ. χ. της νηστείας, για να μας γκρεμίσει από εκεί σ’
ένα «πτώμα» και, για εκείνον, χάος εξαίσιον. Όμως, ο διακριτικός, θα μας πει,
να είμαστε παθοκτόνοι και όχι σωματοκτόνοι, όσον αφορά την νηστεία μας.
Π. Β. ΠΑΣΧΟΥ, «Αγωνία και
κατάνυξη»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου