Η γοητεία της αυταπάρνησης - Χρήστος Γιανναράς

 

Την Τετάρτη 24 Νοεμβρίου (2021) η ελλαδική πολιτεία και κοινωνία τίμησαν τα τριάντα εφέτος χρόνια πατριαρχίας του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου. Στην αίθουσα «Δημήτρης Μητρόπουλος» του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών ο θεσμικά υπαρκτός ακόμα Ελληνισμός κατέθεσε μαρτυρία τιμής και σεβασμού για την προσωπικότητα και το έργο του Πατριάρχη.

Τα ουσιώδη και μένοντα στην Ιστορία είναι συχνά αινιγματώδη, δεν κατέχονται σαν αυτονόητα, απαιτούν εμπειρική επαλήθευση, ψηλάφηση. Τι μπορεί να δηλώνει για ένα υπόδουλο Πατριαρχείο η φράση: «ο θέλων πρώτος είναι, έστω πάντων έσχατος» ή ο «ηγούμενος (μπροστάρης) έστω ως ο διακονών»; Ποια πραγματικότητα φωτίζει η διατύπωση: «μικρά ζύμη όλον το φύραμα ζυμοί» ή «ο κόκκος σινάπεως μικρότερος πάντων των σπερμάτων», αν βλαστήσει γίνεται «δένδρον μέγα», όπου «τα πετεινά του ουρανού κατασκηνώνουν εν τοις κλάδοις αυτού»;

Δεν είναι η αρχοντιά του συνειδητού Ελληνα φτιασίδι ισχύος, είναι ποιότητα που βεβαιώνει την ακαταγώνιστη ισχύ της αυθυπέρβασης, τη μεγαλοσύνη της αυταπάρνησης. Με αυτή την οπτική, το Οικουμενικό Πατριαρχείο, υπόδουλο στους Τούρκους, δεν παύει να είναι πρωτόθρονο στη χριστιανική «Οικουμένη», δηλαδή υπηρετικό της «καθόλου» ενότητας των τοπικών Εκκλησιών. Η Κωνσταντινούπολη, χαμένη μέσα στη χαοτική Ιστανμπούλ, βεβαιώνει ακαταμάχητα ότι η πρωτοκαθεδρία στην Εκκλησία είναι διακονία, όχι εξουσία, σταυρός αναστάσιμα θριαμβικός.

Στο ερώτημα, αν και γιατί το Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης είναι «οικουμενικό», απάντηση είναι μόνο η ελληνικότητά του. Τα πρωτεία στην Εκκλησία δεν δηλώνουν εξουσιαστική ισχύ, αλλά μόνο θυσιαστική διακονία. Πρώτος είναι αυτός που πλένει τα πόδια των άλλων, ο θρίαμβος της ελευθερίας που ελευθερώνει. Αυτό το πρωτείο της αγαπητικής αυθυπέρβασης και αυτοπροσφοράς όλοι το επαινούν και το τιμούν, αλλά μόνο η Κωνσταντινούπολη το σαρκώνει ιστορικά.

Πρωτόθρονη η αφοβία και η ανιδιοτέλεια.

Οι Ρώσοι έχουν αναγάγει την εξουσιαστική, εθνική πρωτοκαθεδρία τους σε πρώτιστη επιδίωξη του εκκλησιαστικού τους βίου. Εμείς, οι Ελλαδίτες Ελληνες, περίπου ίδια νοοτροπία στα μέτρα του επαρχιωτισμού και της πτωχείας μας. Θα είναι σταθμός στην ευρωπαϊκή τουλάχιστον Ιστορία, αν «εξαίφνης» το θλιβερό, μεταπρατικό ελλαδικό μας κρατίδιο τολμούσε το άλμα της παραίτησής του από την εθνικιστική, θρησκευτική του αυτοκεφαλία, την επιστροφή του από τον ελλαδισμό στον ελληνισμό.

Μην ξεχνάμε: Η «ελευθερία» από τους Τούρκους εξαγοράστηκε με τον κρατικό αφελληνισμό των Ελλήνων. Παραχώρησε η Δύση να σχηματιστεί ένα, οργανωτικά και πληθυσμικά, ελάχιστο κρατίδιο στα εδάφη (περιοχές και ονομασίες) της κλασικής ελληνικής αρχαιότητας – την ίδια την αρχαιότητα πίστευαν ότι τη διαχειρίζονταν εκείνοι, άνετα, σαν αποκλειστικοί κληρονόμοι. Εφιάλτης τους, να μην επαναβιώσει η ελληνορωμαϊκή Οικουμένη, που χλευαστικά οι Δυτικοί την είχαν ονομάσει «Βυζάντιο».

Δούλεψαν με υπομονή και αδίστακτα. Η Μικρασία, ο Πόντος, η Ανατολική Ρωμυλία, αργότερα και η μισή Κύπρος, η Βόρεια Ηπειρος, αφελληνίστηκαν με μεθοδική ανθρωποσφαγή – ο Ελληνισμός συρρικνώθηκε, έχασε οριστικά και αμετάκλητα την ενιαία διαχρονική του συνέχεια, τη γλώσσα του, τα ήθη, τον χαρακτήρα του. Μοναδικό κατάλοιπο της αυτοκρατορικής μνήμης και αρχοντιάς του Ελληνισμού απόμεινε το οικουμενικό Φανάρι. Το καταληκτικό έγκλημα του βίαιου ξεριζωμού των Ρωμιών από την Πόλη το απόλαυσαν οι δυτικές πρεσβείες – επέχαιραν που έτσι ξεμπέρδεψαν οριστικά πια με το «Βυζάντιο».

Δεν ήταν ποτέ η αρχοντιά των συνειδητών Ελλήνων δάνειο πρόσλημμα εξουσιαστικής αγερωχίας. Ηταν πάντοτε η ανθρώπινη ποιότητα που ανάδειχνε την επαναστατική γονιμότητα της αυθυπέρβασης, τη διακριτική και αθόρυβη δυναμική τής αυταπάρνησης. Ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος έχει τον σεβασμό και την τιμή ως πρωτόθρονος στην Εκκλησία και χαρισματικός ηγέτης. Γιος του καφετζή και κουρέα ενός χωριού στην Ιμβρο, καλείται σήμερα σε διεθνή βήματα, συνδιαλέγεται με τους ηγέτες Υπερδυνάμεων, γοητεύει πανεπιστήμια, ακαδημίες, κοινοβούλια, σοφούς και μεγιστάνες. Ανετος και συναρπαστικός, επειδή ξέρει. Ξέρει τη χαρά της ελευθερίας, την αφοβία της αυταπάρνησης. Να ‘ναι πολύχρονος.

 καθημερινη