Έτσι επήλθε το θαύμα

 

Ο Έλλην ήρχισε και έφερε εις το τέρμα τον αγώνα του δια μόνης της αποφασιστικότητός του, η οποία ήτο σχεδόν δραματική, διότι είχε να αντιμετωπίσει συντριπτικάς δυνάμεις. Όταν συνήλθαν εις την μονήν της Αγίας Λαύρας οι πρόκριτοι της Αχαΐας, οι αρνούμενοι να υπακούσουν εις την πρόσκλησιν του καϊμακάμη και να μεταβούν εκεί όπου τους ανέμενεν η ειρκτή ως μαύρος προθάλαμος του τάφου και απεφάσισαν να κηρύξουν την επανάστασιν, εγνώριζαν ότι αποδύονται εις άδηλον αγώνα δια τον οποίον τίποτε σχεδόν δεν είχε προπαρασκευασθεί.. Οι δε εισβάλοντες εις την Καλαμάταν δεν έκριναν κατορθωτόν κατ’ αρχάς παρά να βαδίσουν κατά των παραθαλασσίων φρουρίων, των οποίων αι φρουραί ήσαν σχετικώς μικραί, χωρίς τούτο να σημαίνει ότι ήτο εύκολον να τας καταβάλουν. Μόνον ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης μη έχων τότε άλλον εφόδιον παρά μόνον τον στρατηγικόν του νουν και την ακατάβλητον θέλησίν του, υπέδειξε την ανάγκην να στραφούν εναντίον της Τριπολιτσάς, του ισχυροτάτου κέντρου του εχθρού, χωρίς την εκμηδένησιν του οποίου κάθε άλλη επαναστατική επιτυχία δεν θα είχε σοβαράν σημασίαν. Και εστράφη προς το εχθρικόν κέντρον με πολύ ολίγους άνδρας κατ’ αρχάς, μη διαθέτων τότε ο ίδιος ούτε καν ατομικόν όπλον.

          Αλλά και παρά τον ποταμόν της Καλαμάτας, όπου καθηγιάσθηκαν τα όπλα των Μανιατών και προ του πελωρίου ξυλίνου σταυρού του στηθέντος εις την πλατειαν του Αγίου Γεωργίου των Πατρών, ο όρκος των επαναστατών ήτο φοβερός: “Ελευθερία ή Θάνατος”.

          Αν δεν επήρχετο η νίκη δεν θα απέμενε παρά ο όλεθρος......

          Έτσι επήλθε το θαύμα. Εντός του πρώτου έτους έπεσεν η Τριπολιτσά, ηλευθερώθη σχεδόν ολόκληρος η Πελοπόννησος και ευρέθησαν εις ελληνικάς χείρας η Αττική, αι γειτονικαί της επαρχίαι και η Αιτωλοακαρνανία και κατά το τέλος του Νοεμβρίου του 1822 εκυριεύθη και το κρινόμενον έως τότε υπό των Ευρωπαίων στρατιωτικών ως απόρθητον φρούριον του Ναυπλίου. Αι εκστρατίαι διαφόρων πασσάδων απετύγχαναν η μία μετά την άλλην. Ματαίως επολιορκήθη κατ’ επανάληψιν κατά τα πρώτα έτη το Μεσολόγγι και η μεγάλη δια την εποχήν στρατιά του Δράμαλη κατεκόπη εις τα Δερβενάκια. Τα ελληνικά πυρπολικά εθαυματούργουν εν τω μεταξύ, απετολμώντο δε υπό του γενναίου αλλά και στρατηγικού Ανδρέα Μιαούλη ακόμη και ναυμαχίαι κατά παράταξιν.

          Η επανάστασις θα είχε ταχύτερον και ευτυχέστερον τέρμα, αν δεν εμεσολάβει ο ολέθριος και όχι σπάνιος δυστυχώς μεταξύ των Ελλήνων διχασμός.

          Ο Εμφύλιος πόλεμος συνετέλεσεν εις το να αποβιβαστούν εις την Μεσσηνίαν χωρίς σχεδόν καμμίαν αντίδρασιν αι δυνάμεις του Ιμπραήμ πασσά του τόσον ταλανίσαντος την χώραν, και ενώ ο φυσικός αρχηγός των δυνάμεων της Πελοποννήσου, ο Κολοκοτρώνης, ευρίσκετο εις την φυλακήν κρατούμενος υπό των πολεμικών του αντιπάλων. Η άμυνα εσυνεχίσθη εις την Πελοπόννησον δια των μόνον των μικρών δυνάμεων που διέθετεν ο αποφυλακισθείς αργότερα αρχηγός και συνεκεντρώθη ο αγών εις το Μεσολόγγι, όπου επολέμησαν οι Πανέλληνες. Η επανάστασις τότε, κατά την έκφρασιν του Σπυρίδωνος Τρικούπη, έλαβε τραγικον σχήμα.

          Αλλά και το Μεσολόγγι έπεσε, εις δε τον Γεώργιον Καραϊσκάκην.... δεν επετράπη να εκτελέσει το άξιον δαιμονίου στρατηγού σχέδιον να δημιουργήσει δι’ επιχειρήσεων νεκράν ζώνην όπισθεν του Κιουταχή, από του μυχού του Κορινθιακού μέχρι του Ευβοϊκού, ώστε να καταστήσει αδύνατον και τον εφοδιασμόν εκ των εις Λαμίαν βάσεών του και την υποχώρησιν, συμπράττοντος από θαλάσσης και υπό του Μιαούλην ελληνικού στόλου. Είχαν επέμβει οι ξένοι στρατιωτικοί  ηγέται, οι προερχόμενοι εκ της μόνης ευρωπαϊκής δυνάμεως της βοηθούσης τότε τον ελληνικόν αγώνα, διαφωνούντες προς τον Καραϊσκάκην  ως προς την τακτικήν, και η μεν αρχιστρατηγία ανετέθη εις τον Ρίτσαρδ Τζούρζς, η δε αρχηγία του στόλου εις τον όλως ακατάλληλον λόρδον Κόχραν.

          Αλλ’ η αποφασιστικότης  του ελληνικού αγώνος είχεν ήδη επηρεάσει το πνεύμα της Ευρώπης και την πολιτικήν των ανακτοβουλίων, που ερρύθμιζαν την γενικήν κατάστασιν. Το παλαιόν, το απασχολούν από του 16οο αιώνος τας δρώσας εις την Μεσόγειον Δυνάμεις ζήτημα της Ανατολής, το θεωρούμενον τότε κλειστόν κατόπιν των διακηρύξεων της Ιεράς Συμμαχίας, προέβαλεν ήδη ως ζήτημα της Ελλάδος.

          Διονύσιος Κόκκινος, Η σημασία του αγώνος της Ανεξαρτησίας, Πρακτικά Ακαδημίας Αθηνών, 1954, σσ. 70-72

(Απόσπασμα επετειακής ομιλίας του ιστορικού Δ. Κόκκινου, συγγραφέα της “Ιστορίας της Ελληνικής Επαναστάσεως στην Ακαδημία Αθηνών)

“ΧΡΙΣΤΑΙΝΙΚΗ”, Φ. 1094