Διοργανωτής της παιδείας

ΑΓΙΟΣ ΚΟΣΜΑΣ Ο ΑΙΤΩΛΟΣ (Η΄)

 

          Η παιδική ηλικία με τον τρυφερό χαρακτήρα τραβούσε πάντα το ενδιαφέρον πολλών. Ο άγιος Κοσμάς φροντίζοντας για όλες τις ανάγκες του λαού, δεν άφησε έξω απ’ το ενδιαφέρον του το παιδί. Ιδιαίτερα φρόντισε γι’ αυτό σε μία εποχή που η παιδική ηλικία ήταν σε πλήρη εγκατάλειψη. Οι ανοιχτές πληγές του έθνους από τη δουλεία δεν άφηναν περιθώρια στη μέριμνα για ανάπτυξη και μόρφωση του παιδιού. Σε μία καταδικασμένη κοινωνία με σβηστά τα φώτα της γνώσεως, καταδικασμένη σε αγώνα επιβιώσεως, το παιδί ακολουθούσε τυφλά το πεπρωμένο της φυλής. Ήταν το τελευταίο πράγμα για το οποίο θα ενδιαφερόταν κανείς.

          Το φωτεινό μυαλό όμως του αγίου Κοσμά έβλεπε στο παιδί τη μελλοντική αναγέννηση του γένους. Στην νέα γενιά που θα ήταν μορφωμένη και προσανατολισμένη στο δρόμο της ιστορίας της, στήριξε τις ελπίδες του για το ποθούμενο. Μόνο έτσι θα έβρισκε την αυτοσυνειδησία του ο λαός, θα καταλάβαινε ότι υπάρχει και θα διεκδικούσε τα δίκαια της υπάρξεώς του. Γι’ αυτό ο άγιος Κοσμάς αφιέρωσε ένα μεγάλο μέρος από την προσπάθεια του για να θεμελιώσει μια σωστή ανατροφή των παιδιών.

          «Όταν το παιδί σηκώνεται το ταχύ από τον ύπνο και ευθύς αν γυρεύει ψωμί, εσύ μην του δώσεις, αλλά έπαρέ το και πήγαινέ το εις την εικόνα του Χριστού και ειπέ του: Εγώ, παιδάκι  μου, ψωμί δεν έχω. Ο Χριστός μας έχει όλα. Κάμε  τον σταυρό σου να τον παρακινήσωμεν και να τον παρακαλέσωμεν να μας δώσει. Και έτσι συνηθίζει το παιδί από μικρόν εις τον καλόν δρόμον και να το παίρνεις εις την Εκκλησίαν και να το ορμηνεύεις να κάνει τον σταυρόν του με τα τρία δάκτυλα. Και να το βάζεις να ασπάζεται τις άγιες εικόνες και πάντα να το διδάσκεις τα χριστιανικά καμώματα, ότι έχεις να δώσεις απολογίαν γι’ αυτό».

          Συγχρόνως φρόντιζε ο άγιος για την ίδρυση σχολείων. Σε όποιο μέρος πήγαινε και δεν εύρισκε σχολείο, έβαζε τους χριστιανούς να προσφέρουν από κοινού τα έξοδα για την ίδρυση σχολείου. «Έχετε σχολείον εδώ εις την χώραν σας να διαβάζουν τα παιδιά; Τους ρωτούσε. Δεν έχομεν άγιε του Θεού. Να μαζευτείτε όλοι να κάμετε ένα σχολείο καλόν, να βάλετε και επιτρόπους να το κυβερνούν, να βάνουν διδάσκαλον να μανθάνουν όλα τα παιδιά γράμματα, πλούσια και φτωχά».  «Αιωνία η μνήμη των γυναικών της Ηπείρου, γράφει ο Ηπειρώτης Ζώτος Μολλοσός, αι οποίαι με την αξίαν των κοσμημάτων έκτισαν 210 Ελληνικά σχολεία  και επροίκισαν αυτά  με το περίσσευμα αυτών, σωζόμενα έως την σήμερον».

          Στις επιστολές του αγίου φαίνεται καθαρά ο τρόπος με τον οποίο οργάνωνε τα σχολεία. Γράφει λοιπόν στους κατοίκους του χωριού Παπαδάτες: «Εγώ, αδελφοί μου, ως δούλος του Θεού ημών ανάξιος, περιερχόμενος και διδάσκων το κατά δύναμιν τους Χριστιανούς, ήλθα και εδώ εις την χώραν σας και βλέποντας ότι δεν έχετε σχολείον, επαρακίνησα τους Χριστιανούς και έδωκαν το κατά δύναμιν και προαίρεσιν δια το σχολείον σας…Πρέπει και η ευγένειά σας πάντες να βοηθάτε πάντοτε το σχολείον σας εξ ιδίων πόρων ή κοινώς από την χώραν ή και από τα βακούφια, δια να λάβετε και παρά Θεού τον μισθόν σας και τιμήν παρά Θεού και ανθρώπων……»

          Μ’ αυτόν τον τρόπον  ο φωτισμένος ιερομόναχος εξασφάλιζε την παιδεία σ’ ένα έθνος όπου δεν υπήρχε καμία φροντίδα για τη μόρφωση των σκλάβων.

π. Γ.