ΤΟ ΜΕΓΑ ΑΠΟΔΕΙΠΝΟ α'

Χαρακτηριστική  Ακολουθία της Μ. Σαρακοστής

1.     Προέλευση της Ακολουθίας

Το Απόδειπνο είναι μία από τις γνωστές ακολουθίες της Εκκλησίας. Αρχικά αποτελούσε προσευχή κατ’ ιδίαν των μοναχών και τελούνταν στα κελιά τους. Το όνομά της δηλώνει και τον χρόνο τέλεσής της: μετά το δείπνο και πριν από τον ύπνο. Συνδέεται με το χρόνο της νυκτερινής  κατάκλισης.

     Προέρχεται από την τάξη των  μοναχών και η αρχή της εντοπίζεται στα παλαιότατα χρόνια και στην ευλαβή συνήθειά τους να προσεύχονται στην αρχή της νύκτας.

     Τα Απόδειπνο διαμορφώνεται μεταγενέστερα και αποκτά τη μορφή πλήρους ακολουθίας και τα θέματά του είναι παρόμοια με αυτά του Εσπερινού. Μπορεί να διαβάζεται  στο Ναό, αλλά και στο σπίτι απ’ όλους τους πιστούς, κληρικούς, μοναχούς και φιλακόλουθους πιστούς. Ο Μ. Βασίλειος κάνει την πρώτη αναφορά γι’ αυτή την ακολουθία.

     Η ακολουθία πρέπει να έλαβε τη συστηματική της μορφή τέλος του 4^ου μ. Χ. αιώνα και ξεκίνησε η μορφοποίησή της στην Αίγυπτο. Καθώς περνούν τα χρόνια οι μοναχοί αύξησαν κατά τη συνήθειά τους το περιεχόμενο της ακολουθίας με συνέπεια ν’ αποκτήσει σημαντικό μήκος. Επειδή όμως η ακολουθία ξέφυγε από τα όρια των μοναστηριών και εισήλθε στις ενορίες, η μεγάλη χρονική διάρκεια αποτέλεσε πρόβλημα για την καθημερινή επιτέλεσή της.

     Έτσι κατά τον 14^ο- 15^ο αιώνα δημιουργήθηκε μία επιτομή που έλαβε τη ονομασία «Μικρό Απόδειπνο» για να ξεχωρίζει από τη μεγάλη ακολουθία που ονομάζονταν «Μεγάλο Απόδειπνο».

     Το Μ. Απόδειπνο ως μικρότερο σε έκταση περιορίστηκε στην ακολουθία της Μ. Σαρακοστής. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα αφενός να παραμείνει και να καθιερωθεί το Μικρό Απόδειπνο ως καθημερινή Ακολουθία για χρήση από όλους τους πιστούς. Αφετέρου το Μέγα Απόδειπνο δεν λησμονήθηκε, αλλά παρέμεινε σε χρήση κατά την Μ. Σαρακοστή, γιατί η περίοδος αυτή είναι κατάλληλη για μακροσκελείς ακολουθίες. Έτσι καθιερώθηκε η τέλεσή του ακόμη και από τους ενοριακούς Ναούς.

     Τελείται από τη Δευτέρα μέχρι την Πέμπτη της εβδομάδας της Μ. Σαρακοστής. Όλο το υπόλοιπο λειτουργικό έτος τελείται το Μ. Απόδειπνο.