Μικρό οδοιπορικό στο Άγιον Όρος - Το περιβόλι της Παναγίας

ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΠΑΝΤΟΚΡΑΤΟΡΟΣ  (Β΄ )

            Ο κεντρικός ναός, το καθολικόν, ενώ ανήκει, όπως και οι άλλοι του Όρους, εις τον τύπον του τρουλλαίου, σταυροειδούς συνθέτου τετρακιονίου, όμως παρουσιάζει μίαν ιδιορρυθμίαν. Έχει το μεταξύ των χορών και του βήματος διάστημα ασυνήθως μέγα. Ιστορήθη κατά τον 14^ο αι. με τοιχογραφίας μακεδονικής τεχνοτροπίας. Κατά το 1854 ανεκαινίσθησαν αύται, οπότε κατεστράφησαν τα πρώτα έργα πλην  ελαχίστων υπολειμμάτων, όπως η Δέησις. Τιμάται επ’ ονόματι της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος.

            Πλην του καθολικού έχει ακόμη η μονή 14 παρεκκλήσια εντός και εκτός αυτής, εκ των οποίων τα 5 είναι ιστορημένα.

            Η τράπεζα κειμένη επί του ανωτέρου ορόφου της νοτίας πλευράς, βλέπει προς δυσμάς. Ωκοδομήθη το 1741 και ιστορήθη το επόμενο έτος.

            Η βιβλιοθήκη ευρίσκεται εντός του πύργου της μονής. Αριθμεί 317 χειρογράφους κώδικας, εκ των οποίων οι 68 είναι επί περγαμηνής, καθώς και 2 ειλητάρια. Τα έντυπα φθάνουν τα 3.500.

            Μεταξύ των κειμηλίων της μονής σημειώνομεν: Ευαγγέλιον περγαμηνόν επί λεπτοτάτης λευκής μεμβράνης, έχον μικρογράμματον γραφήν, κοσμούμενον με 12 μικρογραφίας και αναφερόμενον εις τον άγιον Ιωάννην τον Καλυβίτην, τμήμα της ασπίδος του Αγίου Μερκουρίου κατεσκευασμένης από εσμαλτωμένον χαλκόν, άμφια, ιερά σκεύη και λείψανα πολλών αγίων εις κοσμημένας λειψανοθήκας.

            Εδώ φυλάσσεται και η θαυματουργός εικών της Θεοτόκου, η καλουμένη Γερόντισσα. Η Παναγία παριστάνεται ολόσωμος εις την στάσιν της προσευχομένης. Περί αυτής λέγεται ότι διέταξε κάποτε τον εφημέριον να συντομεύσει την θ. λειτουργίαν δια να μεταδώσει την θ. κοινωνίαν εις τον ψυχορραγούντα ηγούμενον της μονής.

            Εις την  μονήν Παντοκράτορος ανήκει και η σκήτη του Προφήτου Ηλιού, κοινόβιος άλλοτε. Ιδρύθη το 1759 από τον περίφημον ρώσον  μοναχόν Παϊσιον Βελιτσκόφσκυ. Αργότερον προσετέθησαν εις την σκήτην μεγαλοπρεπή κτίρια εφάμιλλα εκείνων της σκήτεως του αγ. Ανδρέου τω Καρυών. Το κυριακόν ανεκαινίσθη το 1900. Σήμερον κατοικούν εις το τεράστιον αυτό οικοδόμημα εις  μοναχός και εις εργάτης.

            Π. Κ. ΧΡΗΣΤΟΥ, «ΤΟ ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ» Πατρ. Ιδρ. Πατ. Μελετών