ΜΙΚΡΟ ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΣΤΟ ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ, Το Περιβόλι της Παναγίας

ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΣΤΑΥΡΟΝΙΚΗΤΑ

        Η μονή Σταυρονικήτα κείται και αυτή επάνω εις θαλασσόδαρτον βράχον. Έχει εκατέρωθεν αυτής τας μονάς Παντοκράτορος και Ιβήρων εις απόστασιν μιας περίπου οδοιπορικής ώρας εκάστην. Απέχει από την πρωτεύουσαν, τας Καρυάς, 6 χιλιόμετρα και συγκοινωνεί με αυτήν δια τροχοφόρου.

          Δύναται επίσης να μεταβεί εις αυτήν ο επισκέπτης τόσον από την  μονήν Ιβήρων, όσον και από την Παντοκράτορος είτε πεζή είτε με βανζινόπλοιον. Το τελευταίον τούτο είναι και το συνηθέστερον. Η θάλασσα εις την περιοχήν αυτήν είναι σχεδόν πάντοτε ταραγμένη, ιδίως κατά την χειμερινήν περίοδον,  η δε θέα ταύτης δημιουργεί  αισθήματα φόβου και τρόμου. Έξωθεν της μονής υπάρχουν κήποι με πολλά οπωροφόρα δένδρα.

          Η ίδρυσις της μονής χάνεται εις δυσκολοδιαλύτους παραδόσεις.

          Το όνομά της λέγεται ότι προήλθεν από τα κελλία του Σταύρου και του Νικήτα, τα οποία υπήρχον πλησίον της μονής. Κατ’ άλλην παράδοσιν εκεί ήτο τοποθετημένη παλαιότερον η μικρά μονή Χαρίτωνος. Φαίνεται ότι εις την τοποθεσίαν αυτήν υπήρχε τον 11^ο αιώνα ο πύργος, παρατηρητήριον, των Καρυών. Το 1533 επωλήθη υπό της μονής Φιλοθέου, ως κελλίον εις τον ηγούμενον Γρηγόριον Γηρομεριάτην αντί 4.000 άσπρων, ο οποίος και ανέλαβε την ανοικοδόμησιν αυτού και μετατροπήν του εις μονήν. Τούτο επετεύχθη τελικώς με ενίσχυσιν του πατριάρχου Ιερεμίου, ο οποίος και την ανεκήρυξεν εις σταυροπηγιακήν.

          Επανειλημμένως καείσα (1537,1879), επανεκτίσθη αλλ’ εδημιούργησεν υψηλά χρέη, εκ των οποίων απηλλάχθη μόλις προ ολίγων ετών. Ακολουθήσασα ολίγον μετά την συγκρότησιν της τον ιδιόρρυθμον βίον, μετετράπη εις κοινόβιον μόλις το 1968. Σήμερον αριθμεί δώδεκα μοναχούς, υπό τον συνετόν ηγούμενον Βασίλειον (τώρα σχολάζοντα εις την μονήν των Ιβήρων), επιδιδομένους εις πνευματικήν γυμνασίαν. Πνευματική φυσιογνωμία ήταν ο εξαρτηματικός Παϊσιος.

          Ο κεντρικός ναός, τιμώμενος επ’ ονόματι του Αγίου Νικολάου, ευρίσκεται εις το μέσον της μικράς αυλής της μονής. Είναι το μικρότερον καθολικόν του Όρους. Εζωγραφήθη το 1546 από τον άριστον των αγιογράφων της κρητικής τεχνοτροπίας, τον Κρήτα Θεοφάνη και τον υιόν του Συμεών.

          Η βιβλιοθήκη της μονής ευρισκομένη δεξιά του ναού περιέχει 58 περγαμηνούς κώδικας, 2 βομβυκίνους, 109 χαρτώους, 3 ειλητάρια επί περγαμηνής και αρκετά έντυπα.

          Η Τράπεζα ευρίσκεται εις τον άνω όροφον της ανατολικής πλευράς. Ολίγαι από τας τοιχογραφίας της σώζονται.

          Μεταξύ των κειμηλίων σημειώνομεν:  Εικόνα μεγάλην ψηφιδωτήν του Αγίου Νικολάου του Στρειδά, του 14^ου αιώνος. Κατά την παράδοσιν ευρόντες αυτήν αλιείς εις τον πυθμένα της θαλάσσης πλησίον της μονής, την ανέσυραν και την παρέδωσαν εις τους μοναχούς. Έφερεν όστρακον-στρείδι- η εικών επί του μετώπου του αγίου, εκ του οποίου έλαβε το όνομα. Αξιόλογα είναι ωρισμένα λειτουργικά σκεύη, άμφια, λείψανα πολλών αγίων κ. α. αντικείμενα αυτής.

          Όταν εξέλθη ο επισκέπτης εις τους μεγάλους εξώστας της μονής, τους οποίους οι μοναχοί αποκαλούν απλωταριές, νομίζει ότι ευρίσκεται επί πτερύγων ανέμων, υψηλά εις τους ουρανούς. Προς ανατολάς και νότον δεν βλέπει παρά μόνον θάλασσαν. Προς βορράν έχει τους καταφύτους λόφους  από καστανέας και άλλα ήμερα και άγρια δένδρα. Προς δυσμάς η γη καλύπτεται από θάμνους και αγρίους βράχους. Αλλοίμονον όμως εις τον επισκέπτην εκείνον που εις την θέαν των ανωτέρω θα εκφράση θαυμασμόν. Θα τον διακόψη η τραχεία φωνή του ξεναγού μοναχού.

          -Αυτά όλα είναι σκιά.

          Εις τας τέσσαρας αυτάς λέξεις επιθυμεί να τονίσει ότι πάντα τα φαινόμενα με τον σαρκικόν οφθαλμόν, η θάλασσα, τα δένδρα, οι βράχοι, τα σύννεφα δεν είναι το κυριον θέμα δια τους μοναχούς. Είναι η σκιά, το αντικατόπτρισμα εκείνου του Άλλου, του μόνου αληθινού και αιωνίου.

Π. Κ. ΧΡΗΣΤΟΥ, «ΤΟ ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ» Πατρ. Ιδρ. Πατ. Μελετών